Porozumienie bez przemocy – podstawowe pojęcia | Centrum Mediacji i Poradnictwa

Rozmowa stron – w kierunku konstruktywnej komunikacji

Model porozumienia bez przemocy marshalla rosenberga

Marshall Rosenberg, Porozumienie bez przemocy, Warszawa 2010

Założenia komunikacji opartej na modelu porozumienia bez przemocy:

DAWAJ Z SERCA – Przed każdą trudną rozmową upewnij się, że gotów jesteś rozmawiać zachowując:

- WSPÓŁCZUCIE
- SZACUNEK
- EMPATIĘ do swojego rozmówcy.

NIE UŻYWAJ KOMUNIKATÓW BLOKUJĄCYCH WSPÓŁCZUCIE

- NIE OSĄDZAJ – Jednym z kilku typów komunikatu odcinającego od życia są osądy moralne, sugerujące, że ludzie, których działanie jest niezgodne z naszym systemem wartości, nie mają racji lub są źli. Za to co zrobił, powinni go wyrzucić z Kościoła, to kłamczuch i despota, (w odróżnieniu od SĄDÓW WARTOŚCIUJĄCYCH, gdzie przekazujemy nasz system wartości)
- PAMIĘTAJ: NIE CZŁOWIEK, ALE JEGO ZACHOWANIE!!!

Niebezpieczne słowa z konotacją oceniającą:

- - duże kwantyfikatory: zawsze, nigdy, i przysłówki: często, rzadko, bardzo;
  - czasowniki o pejoratywnym znaczeniu: narzeka, spóźnia się
  - NIE PORÓWNUJ Z INNYMI LUDŹMI/SYSTEMAMI (KTOŚ MA GORZEJ LUB LEPIEJ – RELATYWIZACJA, ODREALNIENIE KONKRETNEJ SYTUACJI)
  - NIE WYPIERAJ SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI (Tak mówi prawo kościelne, Trzeba tak postępować, gdy jest się księdzem, To twoja wina, przez ciebie czuję się winna…, Mówię tak, bo tak powinna mówić radna w parafii, Zachowałem się tak, bo na to zasłużył;)

ROZRÓŻNIJ SPOSTRZEŻENIA OD OCENY

- ODRÓŻNIANIE SPOSTRZEŻEŃ OD OCEN (RYZYKO KRYTYKI zamiast EMPATII)

Widzę, że jesteś poruszony sytuacją. (zamiast: Jesteś histerykiem)

WYRAŻAJ I ROZPOZNAWAJ WŁASNE UCZUCIA

UCZUCIA RZEKOME:

Czuję, że powinieneś mieć więcej rozumu, Czuję się jak nieudacznik, Czuję się, jakbym żyła ze ścianą, Czuję, że nieustannie muszę być do czyjejś dyspozycji, Czuję, że to nic nie da, Czuję, że Ania zachowuje się bardzo nieodpowiedzialnie.

UCZUCIA WSKAZUJĄCE NA CZYJEŚ SPRAWSTWO – ELEMENT OCENY

Np. Czuję się niezauważana (PRZEZ KOGOŚ)

Lekceważona, manipulowany, wyzyskany, chciany, oceniony, ostrzegany, wysłuchany, niezrozumiany, opuszczony, uciemiężony, osaczony, używany, oszukany, wciągnięty, podejrzewany, wykorzystany, zagrożony, zahukany, przeciążony, zakrzyczany, Przepracowany, zaniedbany, przytłoczony, zawiedziony, sprowokowany, zdradzony,

Stłamszony, zmuszany;

UCZUCIA PRAWDZIWE:

Jestem zirytowana, Czuję się z tym źle, Jestem smutny, Czuję żal

BĄDŹ ODPOWIEDZIALNY ZA WŁASNE UCZUCIA

W SYTUACJI KONFLIKTOWEJ:

NIE OSKARŻAJ SAMEGO SIEBIE (AUTOAGRESJA)
NIE ZRZUCAJ WINY NA ROZMÓWCĘ (GNIEW GENERUJĄCY OCENĘ)
ODWOŁUJ SIĘ DO WŁASNYCH UCZUĆ I POTRZEB (ODRÓŻNIENIE BODŹCA OD PRZYCZYNY)
ODWOŁUJ SIĘ DO UCZUĆ I POTRZEB ROZMÓWCY
ŁĄCZ UCZUCIA I POTRZEBY (CZUJĘ TAK, PONIEWAŻ POTRZEBUJĘ…)

POPROŚ O GEST WZBOGACAJĄCY ŻYCIE

PROŚBA SKIEROWANA DO ROZMÓWCY O DZIAŁANIE, KTÓRE UBOGACI NASZE ŻYCIE
Proszę cię o…. (nie: Żądam!, lub: Nie życzę sobie….!)
PROŚBA O INFORMACJĘ ZWROTNĄ
PROŚBA O SZCZEROŚĆ (CO ROZMÓWCA MYŚLI? CO CZUJE? CO BYŁBY W STANIE ZROBIĆ?)

Lista uczuć

Gdy nasze potrzeby są zaspakajane

Gdy nasze potrzeby nie są zaspakajane

Energia – pełen energii, pełen werwy, pełen życia, pobudzony, ożywiony, rozentuzjazmowany, uskrzydlony, pełen pasji

Komfort – zaspokojony, usatysfakcjonowany, rozluźniony, zrelaksowany, bezpieczny, beztroski

Odpoczynek – wypoczęty, odświeżony, energiczny, pobudzony, zrelaksowany, silny, pogodny. Swobodny, pełen błogości

Inspiracja – zainteresowany, zaciekawiony, podniecony, podekscytowany, zafascynowany, zaintrygowany, zainspirowany, zachęcony

Zadowolenie – zadowolony, szczęśliwy, pełen nadziei, zachwycony, wdzięczny, radosny, spełniony, pełen optymizmu, dumny

Spokój – spokojny, usatysfakcjonowany, wyciszony, zrelaksowany

Miłość – Kochający, w kontakcie, otwarty, czuły przyjazny

Radość – Wesoły, śmiały, żywy, zainspirowany, chętny do zabawy, rozbawiony, rozradowany, pełen energii

Wdzięczność – wdzięczny, doceniający, szczęśliwy, zbudowany, zainspirowany, wzruszony, zachwycony, roztkliwiony, pokrzepiony, poruszony, rozpromieniony

Brak energii – bez energii, apatyczny, markotny, odrętwiały, oklapnięty, osowiały, otępiały, przybity, przygaszony

Brak komfortu – dyskomfort, zaniepokojony, zirytowany, zawstydzony, zakłopotany, skonsternowany, speszony, spięty, spłoszony, strapiony, zmieszany, zakłopotany, zażenowany

Zmęczenie – zmęczony, wyczerpany, śpiący, otępiały, slaby, przytłoczony

Brak inspiracji – niezainteresowany, znudzony, pusty

Niezadowolenie – niezadowolony, nieszczęśliwy, rozczarowany, osamotniony

Niepokój – nerwowy, zmartwiony, zmieszany, podenerwowany, podminowany,

spięty, sfrustrowany, zaniepokojony

Złość – wściekły, zły, zirytowany, rozdrażniony, rozdygotany, rozeźlony, rozsierdzony, zagniewany, wzburzony

Smutek – zasmucony, zatroskany, przygnębiony załamany, zmartwiony, zafrasowany, rozgoryczony

Zawód/Zawiedzenie – rozgoryczony, rozczarowany, zgorzkniały, zaskoczony, zawiedziony

Strach – pełen obaw, wątpiący, zszokowany, przerażony, spanikowany, zatrwożony, roztrzęsiony

LISTA POTRZEB

Potrzeby fizyczne	Autonomii
Powietrza Pożywienia Wody Schronienia Ruchu Odpoczynku Snu Wyrażania swojej seksualności Dotyku Bezpieczeństwa fizycznego	wybierania własnych planów, celów i marzeń, Wartości Wybierania własnej drogi prowadzącej do ich realizacji Wolności Przestrzeni Spontaniczności Niezależności
Kontaktu z samym sobą	Związku między ludźmi
Autentyczności Wyzwań Uczenia się Jasności Świadomości kompetencji Kreatywności Integralności Samorozwoju / Wzrostu Autoekspresji / wyrażania własnego „ja” poczucia własnej wartości Samoakceptacji Szacunku dla siebie Osiągnięć Prywatności Sensu Poczucia sprawczości i wpływu na swoje życie Całości / jedności Spójności Rozwoju Stymulacji, pobudzenia Zaufania Świętowania zaspokojonych potrzeb, spełnionych marzeń, planów i opłakiwania niezaspokojonych Celu	Przyczyniania się do zbogacania życia Informacja zwrotnej czy nasze działania przyczyniły się do wzbogacenia życia Przynależności Wsparcia Wspólnoty Kontaktu z innymi Towarzystwa Bliskości Dzielenia się smutkami i radościami; talentami i zdolnościami Więzi Uwagi, bycia wziętym pod uwagę Bezpieczeństwa emocjonalnego Szczerości Empatii Współzależności Szacunku Równych szans Bycia widzianym Rozumienia i bycia zrozumianym Zaufania Ciepła Otuchy Miłości Intymności Siły grupowej Współpracy Wzajemności
Radości Życia	Związku ze światem
Zabawy Humoru Radości Łatwości Przygody Różnorodności / urozmaicenia Inspiracji Prostoty Dobrostanu fizycznego i emocjonalnego Komfortu / Wygody Nadziei	Piękna Kontaktu z Przyrodą Harmonii Porządku Spójności Pokoju

Powrót do listy artykułów